Onderzoek HAN en KBA studiekeuze en doorstroom D&P-leerlingen

Het Platform vmbo Dienstverlening en Producten (D&P) heeft de HAN en KBA gevraagd te onderzoeken wat de toegevoegde waarde is van deelname door vmbo-leerlingen aan het profiel D&P voor hun oriëntatie op de studie- en beroepskeuze. Maken leerlingen die het profiel D&P hebben gevolgd een betere keuze doordat ze zich beter hebben kunnen oriënteren? Eén van de grondgedachten van het profiel is namelijk dat leerlingen langer de tijd hebben zich te oriënteren, omdat ze in het profiel een breed programma volgen. Ze kunnen binnen dat programma kennismaken met verschillende beroepen en vaardigheden, het keuzemoment wordt feitelijk uitgesteld en leerlingen krijgen de gelegenheid om zich beter te oriënteren en te ontdekken waar hun talenten liggen. De toegevoegde waarde wordt in dit onderzoek geoperationaliseerd aan de hand van uitval en switch in het mbo. De veronderstelling hierbij is dat een leerling die zich beter kan oriënteren en daardoor een betere, bewustere keuze maakt voor een vervolgopleiding, minder vaak zal uitvallen en switchen. Uit eerder onderzoek1 bleek bijvoorbeeld dat leerlingen die deelnemen aan een intersectoraal programma minder vaak uitvallen in het mbo. Wel blijken ze vaker te switchen, maar we weten niet of het hier gaat om switch binnen of buiten de sector of bedrijfstakgroep. Belangrijk daarnaast is om te kijken naar ervaringen van leerlingen en scholen met het profiel D&P. Vanuit het perspectief van de leerling kan gekeken worden naar eventuele redenen van uitval en switch; welke rol speelt oriëntatie hierbij?

CONCLUSIES
Dit onderzoek is gestart vanuit de vraag wat de toegevoegde waarde is van deelname van vmboleerlingen aan het profiel Dienstverlening en Producten (D&P). In 2017 zijn er 10 nieuwe profielen ingevoerd voor de basisberoepsgerichte (vmbo-b), kaderberoepsgerichte (vmbo-k) en gemengde leerweg (vmbo-g) in het vmbo. In tegenstelling tot de andere negen profielen, heeft het profiel D&P een breed karakter. Leerlingen worden niet direct voorbereid op vervolgopleiding in een specifiek cluster. In plaats daarvan wordt leerlingen met het profiel Dienstverlening en Producten de mogelijkheid geboden om zich breed te oriënteren, in plaats van al vroeg een keuze te maken voor een specifiek profiel.

D&P is een populair profiel
Het profiel blijkt meteen vanaf de invoering een veel gevolgd profiel. Het is het meest gekozen profiel onder leerlingen in de drie leerwegen (vmbo-b, vmbo-k en vmbo-g). Er lijkt bovendien een lichte stijging te zitten in het aandeel leerlingen dat kiest voor het profiel D&P. Het is interessant om te blijven monitoren hoe het aandeel leerlingen dat kiest voor dit profiel zich de komende jaren gaat ontwikkelen. Het enige profiel dat wat betreft de aantallen in de buurt komt van D&P is het profiel Zorg en Welzijn (Z&W). Hier lijkt over de twee cohorten juist een lichte afname te zijn.

Veranderende instroom in het mbo
Een direct gevolg van de populariteit van het profiel D&P is dat voor veel bedrijfstakgroepen in het mbo de instroom verandert. Het grootste deel van de leerlingen met het profiel D&P in het vmbo stroomt door naar zorg, welzijn en sport. Hierdoor vormt deze groep ongeveer een derde van de instroom binnen zorg, welzijn en sport in het mbo. In andere BTG’s vormen leerlingen vanuit het profiel D&P zelfs de meerderheid. We zien bijvoorbeeld dat leerlingen die eindexamen hebben gedaan in profiel D&P in de BTG’s creatieve industrie en ICT, handel en zakelijke dienstverlening en veiligheid in de meerderheid zijn ten opzichte van leerlingen die examen hebben gedaan in een verwant profiel. Binnen een aantal BTG’s betekent dit dus een verandering van instroom uit het vmbo. Daar waar eerder studenten vaak binnen stroomden vanuit een verwant profiel in het vmbo is er nu in veel BTG’s een belangrijke groep studenten die het generieke profiel D&P hebben gevolgd.

Veranderende instroom leidt niet tot meer uitval, iets meer switch
Daar waar we zien dat studenten met het profiel D&P een steeds grotere groep vormen in de instroom in het mbo, zien we niet dat dit leidt tot een toename van uitval. We kunnen concluderen dat leerlingen die het profiel D&P hebben gevolgd over de breedte niet meer of minder vaak uitvallen dan leerlingen die een profiel met een sectoraal karakter hebben gevolgd. Wel zien we kleine verschillen in switchgedrag; relatief gezien is de switch van leerlingen uit het profiel D&P na twee jaar iets hoger dan bij de meeste andere profielen, maar de verschillen zijn klein. Leerlingen die het profiel D&P hebben gevolgd switchen in het mbo iets vaker binnen de BTG dan naar een andere BTG, maar ook deze verschillen zijn klein. Er is ook niet of nauwelijks een trend waar te nemen in uitval en switchgedrag over de twee verschillende cohorten.

Leerlingen met profiel D&P niet meer of minder tevreden over vooropleiding
Om te onderzoeken of leerlingen met een profiel D&P meer of minder tevreden zijn over de aansluiting tussen vo en mbo is gekeken naar resultaten uit de schoolverlatersonderzoeken uitgesplitst naar het gevolgde profiel. We zien hier nauwelijks verschillen tussen leerlingen met een profiel D&P en leerlingen met de overige profielen (inclusief vmbo-t). Leerlingen die het profiel D&P hebben gevolgd zijn over het algemeen niet meer of minder tevreden over hun vmbo-opleiding dan leerlingen die een ander profiel hebben gevolgd. Ook zijn ze niet meer of minder tevreden over LOB op het vmbo. Op basis van de resultaten uit het schoolverlatersonderzoek kan helaas geen verder inzicht gegeven worden in verschillen voor redenen om te switchen tussen profiel D&P en de overige profielen.

Het onderzoek is voor leden te vinden op www.platformdenp.nl in de InfoBox bij Brochures & Rapporten.